Lewady zwane Levadas (łac. levar – nieść) służą głównie do transportowania wody deszczowej z północy na południe wyspy. Jest to niezwykłe osiągnięcie inżynierii XVI wieku, które za pomocą systemu śluz i kanałów pozwalało rolnikom nawadniać pola.
Do poprawnego funkcjonowania lewad równolegle do nich budowano ścieżkę, która umożliwiała utrzymanie drożności tych mini kanałów oraz obsługę śluz przez osobę zwaną levadeiro. Dzisiaj ścieżki dostarczają wędrowcom niezapomnianych wrażeń, wiją się przez całą wyspę. W niektórych miejscach prowadzą tuż nad urwiskiem i w tych miejscach nie są szersze niż 25 – 30 cm.
Znaczenie lewad
Chociaż lewady są używane przede wszystkim w rolnictwie i przemyśle są tak samo ważne dla miejscowej ludności jak i turystów którzy chcą cieszyć się przygodą na świeżym powietrzu na terenach niedostępnych dla samochodów.
Lewady powstały w drugiej połowie XV wieku, ich powstanie było ściśle związane z rolnictwem, głównie uprawą trzciny cukrowej i koniecznością budowy młynów cukrowych, które były napędzane właśnie woda płynącą lewadami. Pierwsze lewady były niezwykle krótkie, wydrążone w skałach wulkanicznych, gdy skały były zbyt twarde budowano drewniane rynny z endemicznych drzew. W późniejszym czasie budowano je z bazaltowych kamieni, miały głębokość od 50 do 70 cm i przekrój poniżej 1 metra. W bliższych nam czasach do budowy zaczęto używać betonu, przekrój zwiększył się do ponad 1 metr.
Do połowy XX wieku na Maderze nie było rozwiniętej sieci wodociągowej, dlatego też na obszarach wiejskich lewady służyły jako … pralnie miejscowej ludności.
Dzisiaj długość lewad na Maderze to około 3100 km, wspomagają uprawę winorośli i bananów. Lewady wykorzystywane są także do napędzania turbin w elektrowniach wodnych (jest ich 4), zaspokajając nawet kilkanaście procent zapotrzebowania Madery w energię elektryczna. Lewady oplatają niemal całą Maderę, także każdy piechur znajdzie taką, która będzie dostosowana do swoich możliwości. Obecnie jest ok 200 lewad, na których zbudowanych jest ok.190 tuneli o łącznej długości ok. 90 km.
Trasy trekkingowe wzdłuż lewad
Są trasy krótkie jak malownicza Levada do Risco z Rabacal do wodospadu Cascada do Risco. Są też trasy dłuższe i trudniejsze jak np. Levada do Caldeirão Verde. Przejście tej trasy zajmuje ok 4 – 5 godzin i wymaga niezłej kondycji. Nie jest polecana dla osób cierpiących na zawroty głowy.
Po lewadach można wędrować samemu lub skorzystać z oferty wycieczek organizowanych przez miejscowe przedsiębiorstwa. Wycieczka zorganizowana obejmuje transport i przewodnika. Koszt takiej wycieczki wynosi 35 € za osobę.
Wybierając się na spacery po lewadach trzeba koniecznie zaopatrzyć się w buty trekkingowe, ścieżki potrafią być śliskie i kamieniste, dodatkowo przyda się kurtka nieprzemakalna – niektóre trasy przebiegają w bardzo bliskim sąsiedztwie wodospadów, oraz latarki – część tras przebiega tunelami, bez własnego źródła światła przejście przez tunel będzie niekomfortowe a nawet niemożliwe ze względu na kompletne ciemności.
